Bóng đè là hiện tượng gì?

Bóng đè là một dạng bệnh lý không quá nghiêm trọng, tuy không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và hoàn toàn có thể nhanh chóng được kiểm soát, điều trị hiệu quả. Nhưng khi rơi vào trạng thái này, không ít người có cảm giác lo âu, sợ hãi. Do đó, cần chủ động nhận biết dấu hiệu khi bị bóng đè để có những phương pháp khắc phục.

Bóng đè là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục hiện tượng bóng đè

Bóng đè là gì? ​

Trong khi ngủ, cơ thể thư giãn và các cơ bắp không di chuyển, điều này ngăn người ngủ tự làm mình bị thương khi họ có những hành động bất thường trong khi ngủ có giấc mơ. Nhiều kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy bóng đè thường xảy ra khi hormon trong cơ thể được tiết ra để ngăn cản giấc mơ tiếp tục. Tuy nhiên, lúc đó, ý thức của con người đã hoàn toàn tỉnh táo, nhưng lại có cảm giác tê liệt và bị bóng đè. Muốn hiểu về nguyên nhân gây bóng đè, chúng ta cần biết: điều gì đã xảy ra trong khi ta đang ngủ. Nghiên cứu cho biết: giấc ngủ diễn ra theo chu kỳ, mỗi chu kỳ được chia làm 2 pha: pha ngủ nhanh (hay pha cử động mắt nhanh) và pha ngủ chậm. Bóng đè khi ngủ liên quan đến sự gián đoạn hoặc phân mảnh giấc ngủ mắt chuyển động nhanh (giấc ngủ REM). Cơ thể xen kẽ giữa pha cử động mắt nhanh và pha ngủ chậm (non-rapid eye movement - NREM).

Một chu kỳ REM-NREM kéo dài khoảng 90 phút và phần lớn thời gian dành cho việc ngủ là ở NREM. Trong thời gian NREM, cơ thể thư giãn. Trong thời gian REM, mắt di chuyển nhanh, nhưng cơ thể được thư giãn. Giấc mơ xảy ra vào thời điểm này. Hiện tượng bóng đè xảy ra khi sự bất động cơ thể trong pha ngủ nhanh vẫn tiếp tục duy trì, trong khi não bộ đã “thức giấc” rồi. Các khu vực của bộ não phát hiện các mối đe dọa đang ở trạng thái cao và quá nhạy cảm.

Bóng đè còn được biết đến với tên tiếng Anh là Sleep paralysis (chứng liệt thân khi ngủ). Đây là trạng thái khi bạn cảm giác toàn thân không thể cử động mặc dù tinh thần vẫn tỉnh táo. Hiện tượng bị này xảy ra khi cơ thể chuyển giao giữa hai giai đoạn thức và ngủ. Khi đó, bạn sẽ có cảm giác không thể di chuyển hay nói gì được trong vòng vài giây hoặc lên đến vài phút.

Hiện tượng này sẽ không gây tổn thương và nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên có thể dẫn đến ảo giác, điều này thường dẫn đến sợ hãi và ám ảnh lâu dài. Vậy tại sao bị bóng đè? Chúng ta cùng tìm hiểu nhé.

Nguyên nhân dẫn tới hiện tượng bóng đè ​

Tình trạng ngủ bị bóng đè có liên quan nhiều đến tinh thần và trạng thái tâm lý của chúng ta. Theo khoa học nghiên cứu, có rất nhiều nguyên nhân gây ra căn bệnh này. Nhưng hầu hết nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ cơ thể bị suy nhược, cụ thể:

• Các giai đoạn giấc ngủ hay chu trình giấc ngủ có sự thay đổi khiến bộ não không thích nghi được, gây ra những rối loạn giấc ngủ và dễ dẫn đến bị bóng đè.
• Tư thế ngủ không đúng dẫn đến khó thở và dễ bị bóng đè.
• Do bị chấn thương tâm lý, thường trong trạng thái lo lắng, áp lực quá độ hoặc stress nhiều.
• Thường xuyên không ngủ đủ giấc
• Chấn thương tâm lý hoặc bị trầm cảm.
• Do di truyền

Dấu hiệu và triệu chứng của bóng đè ​

Thông thường, tình trạng này diễn ra khi chúng ta vừa bắt đầu ngủ hoặc vừa mới ngủ dậy. Khi bị bóng đè, cơ thể sẽ hoàn toàn rơi vào trạng thái bất động và vô cùng mệt mỏi với những dấu hiệu như:

• Cơ thể sẽ có cảm giác như bị cái gì đó đè lên người, toát mồ hôi, sợ hãi, khó thở và hoang tưởng.
• Khi tỉnh lại, cơ thể thường nhức mỏi, kèm theo đó là cảm giác lo sợ vô cùng.
• Nóng và đổ nhiều mồ hôi.
• Đau đầu, đau nhức cơ bắp.
• Không thể hít thở sâu
• Cảm thấy sợ hãi cực độ

Dấu hiệu và triệu chứng của bóng đè

Cách khắc phục trong lúc bị bóng đè ​

Tập trung vào việc thở đều ​

Khi bị bóng đè bạn sẽ cảm thấy khó thở và ngột ngạt. Điều nên làm lúc này là bình tĩnh lại, điều hòa hơi thở của mình để tránh bị ngạt mà hoảng loạn. Cảm giác sợ hãi, cố gắng vùng vẫy sẽ khiến gia tăng áp lực lên ngực, từ đó hình thành cảm giác như có vật đè nặng ở ngực.

Giữ nguyên tư thế ​

Khi bạn có cảm giác bị cái gì đó đè lên người, việc cố chống cự lại sẽ không mang lại hiệu quả. Thay vào đó, bạn nên thả lỏng và tự trấn tĩnh bản thân bằng cách tự nhủ rằng: “Mọi chuyện sẽ nhanh qua thôi”.

Cố phát ra những âm thanh nhỏ ​

Khi rơi vào tình trạng bóng đè, hãy cố gắng tập trung hết sức để nói ra một điều gì đó. Ngoài ra, có thể áp dụng phương pháp cố gắng ho khan như một cách để tự đánh thức cơ thể.

Thực hiện các cử động nhẹ ​

Bạn hãy cố gắng vận động nhẹ nhàng ở các đầu ngón tay, ngón chân hoặc nắm chặt lòng bàn tay hết sức có thể. Ngoài ra bạn hãy cố gắng cử động cơ mặt bằng cách nhăn mặt, mím môi để nhanh chóng thoát khỏi cảm giác bóng đè.

Cách khắc phục trong lúc bị bóng đè

Bóng đè có nguy hiểm không? ​

Hiện tượng này được cho là không nguy hiểm đến tính mạng con người. Tuy nhiên, hiện tượng này luôn gây ra sự lo lắng và cảm giác hoang mang cho những người gặp phải. Nếu thỉnh thoảng thì không đáng lo ngại nhưng nếu hiện tượng này diễn ra thường xuyên thì sẽ để lại những ảnh hưởng tiêu cực, thậm chí là nguy hại đến sức khỏe. Ngoài ra cũng gây ảnh hưởng đến tâm lý của bạn đồng thời gây rối loạn giấc ngủ

Có những trường hợp bị ám ảnh không dám ngủ vào ban đêm, có bạn lại trường hợp lại không kiểm soát được cơn buồn ngủ của mình vào ban ngày. Như thế, sức khỏe bị ảnh hưởng và hiệu quả học tập và làm việc cũng sẽ bị ảnh hưởng theo.

Bóng đè có nguy hiểm không?

Đối tượng nguy cơ bị bóng đè ​

Trên thực tế, những người có sức khỏe tốt, tinh thần vui vẻ, lạc quan sẽ rất ít khi gặp phải tình trạng trên, hoặc dấu hiệu khi bị bóng đè của họ ít nghiêm trọng và nhanh chóng kết thúc hơn. Trong khi đó, những đối tượng sau sẽ có nguy cơ cao bị bóng đè:

• Hiện tượng này phổ biến nhất ở đối tượng thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.
• Giấc ngủ thường xuyên không ổn định, thường có cảm giác buồn ngủ vào ban ngày và mất ngủ vào ban đêm.
• Những đối tượng mắc một số bệnh như trầm cảm, rối loạn tiền đình, rối loạn cảm xúc, huyết áp tăng khi ngủ,...
• Tình trạng mất ngủ thường xuyên và kéo dài cũng là nguyên nhân dẫn đến việc bị bóng đè khi ngủ.
• Tư thế nằm sấp khi ngủ là nguyên nhân phổ biến gây nên những triệu chứng bóng đè.

Những đối tượng có nguy cơ bị bóng đè

Một số cách cải thiện chất lượng giấc ngủ, hạn chế tình trạng bóng đè ​

Khi bị bóng đè, chất lượng đời sống của bệnh nhân bị giảm sút rất nhiều. Do đó, để giảm thiểu khả năng mắc bệnh, việc cải thiện giấc ngủ thoải mái là điều hết sức cần thiết, cụ thể như:

• Trước khi ngủ từ 3 đến 5 giờ, giảm việc sử dụng các chất kích thích có hại cho giấc ngủ như caffeine, trà,... hay ăn quá no.
• Đảm bảo không gian ngủ phải thoải mái, nhiệt độ và ánh sáng vừa đủ.
• Môi trường ngủ nghỉ nên được thiết kế thoáng mát, yên tĩnh; nhiệt độ phòng không được ở mức quá cao hoặc thấp.
• Nên ngủ trưa 15 - 30 phút mỗi ngày, điều này giúp ổn định thần kinh và tốt cho sức khỏe.
• Khi ngủ cần chọn trang phục phù hợp, tránh bó sát hoặc thoát nhiệt kém.
• Hãy giữ cho tâm trạng luôn được vui vẻ, lạc quan, hạn chế việc căng thẳng, lo âu kéo dài.

Hiện tượng bóng đè gây căng thẳng liên tục và gián đoạn chu kỳ giấc ngủ. Điều này có thể có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể khắc phục tình trạng này bằng cách tạo thói quen ngủ lành mạnh nhằm bảo vệ sức khỏe cơ thể.